Kommúnismi

Kommúnismi

Kommúnismi er tegund stjórnar og heimspeki. Markmið þess er að mynda samfélag þar sem öllu er deilt jafnt. Farið er jafnt með allt fólk og einkaeign er lítil. Í kommúnistastjórn eiga stjórnvöld og stjórna flestu öllu þar á meðal eignum, framleiðslutækjum, menntun, samgöngum og landbúnaði.

Tákn kommúnismans í Rússlandi
Hamar og sigð með Rauðu stjörnunni
Heimild: Wikimedia Commons
Saga kommúnismans

Karl Marx er talinn faðir kommúnismans. Marx var þýskur heimspekingur og hagfræðingur sem skrifaði um hugmyndir sínar í bók sem kallaðist kommúnista-manifestið árið 1848. Kenningar kommúnista hans hafa einnig orðið þekktar sem marxismi.

Marx lýsti tíu mikilvægum þáttum í kommúnistastjórn:
  • Engin einkaeign
  • Einn seðlabanki
  • Hátekjuskattur sem myndi hækka verulega eftir því sem þú græddir meira
  • Allur eignarréttur yrði gerður upptækur
  • Enginn erfðaréttur
  • Ríkisstjórnin myndi eiga og hafa stjórn á öllum samskiptum og flutningum
  • Ríkisstjórnin myndi eiga og stjórna allri menntun
  • Ríkisstjórnin myndi eiga og stjórna verksmiðjum og landbúnaði
  • Búskapur og svæðisskipulag yrði á vegum stjórnvalda
  • Ríkisstjórnin myndi stjórna vinnuaflinu þétt
Kommúnismi í Rússlandi

Kommúnismi hófst árið Rússland með uppgangi bolsévíkaflokksins undir forystu Vladimir Lenin . Þeir leiddu árið 1917 Októberbyltingin sem steypti núverandi ríkisstjórn af stóli og tók við völdum. Lenín var fylgismaður marxískra heimspeki. Skoðanir hans á ríkisstjórn urðu þekktar sem marxismi-lenínismi.

Rússland varð þekkt sem Sovétríkin. Í síðari heimsstyrjöldinni stóð Rússland með hlið bandalagsríkjanna í því skyni að hjálpa til við að vinna bug á Þýskalandi og Adolf Hitler. Eftir stríð tóku Sovétríkin hins vegar völdin í nokkrum löndum í Austur-Evrópu. Þeir urðu þekktir sem austurblokkin. Sovétríkin urðu eitt af tveimur stórveldum heims ásamt Bandaríkjunum. Í mörg ár börðust þeir vestur í því sem í dag er kallað kalda stríðið.

Kommúnistakína

Annað stórt ríki sem kommúnistastjórn mun stjórna er Kína. Kommúnistaflokkurinn náði völdum eftir að hafa unnið kínverska borgarastyrjöldina. Kommúnistar tóku við meginlandi Kína árið 1950. Mao Zedong var leiðtogi Kínverska kommúnista í mörg ár. Tegund kommúnismans í Kína á þeim tíma er oft kölluð maóismi. Það var einnig mjög byggt á marxisma.

Raunverulegar niðurstöður

Raunverulegar niðurstöður kommúnistastjórna hafa verið talsvert frábrugðnar kenningum marxismans. Fátæka fólkið sem átti að hjálpa marxismanum hefur oft verið hræðilega gert af leiðtogum ríkisstjórnarinnar. Til dæmis lét leiðtogi Sovétríkjanna, Joseph Stalin, taka hundruð þúsunda af pólitískum óvinum sínum af lífi. Talið er að milljónir til viðbótar hafi látið lífið í þágu „góðs ríkisins“ í vinnubúðum sem Stalín bjó til fyrir alla sem voru ósammála ríkisstjórninni. Hann leyfði jafnvel viljandi hungursneyð (þar sem milljónir fátækra sveltu sig til dauða) til að brjóta vilja þjóðarinnar og viðhalda algjörri stjórn.

Kommúnistaríki hafa almennt mun minna frelsi en lýðræðisríki. Þeir koma í veg fyrir trúariðkun, skipa ákveðnu fólki að vinna ákveðin störf og koma í veg fyrir að fólk flytji um eða flytji til annarra landa. Fólk missir öll réttindi til eignarhalds og embættismenn verða ótrúlega valdamiklir.

Athyglisverðar staðreyndir um kommúnisma
  • Mörg hugtök kommúnismans voru tekin með í grískum heimspekingi Réttir Lýðveldi.
  • Önnur kommúnistaríki eru Kúba, Víetnam, Norður-Kórea og Laos.
  • Kínversk stjórnvöld hafa verið í átökum um árabil vegna mannréttindabrota. Þetta innihélt margar aftökur, fanga í haldi án dóms og laga og víðtæka ritskoðun.
  • Á tímum þegar Mao Zedong réði ríkjum í Kína var hlutfall fátæktar 53%. Hins vegar hóf Kína efnahagslegar umbætur sem fjarlægðust kommúnisma árið 1978 undir forystu Deng Xiaoping. Fátækt hlutfallið var komið niður í 6% árið 2001.